Ο Εφιάλτης του Δημόσιου Χρέους

«Υπάρχουν 10^11 άστρα στο γαλαξία. Αυτό ήτανε κάποτε τεράστιο νούμερο. Αλλά είναι μονάχα εκατό δισεκατομμύρια. Είναι μικρότερο από το δημόσιο χρέος! Αυτά τα λέγαμε παλιά αστρονομικά νούμερα. Τώρα πια πρέπει να τα λέμε οικονομικά νούμερα». Richard Feynman

Συχνά αναφερόμαστε στο δημόσιο χρέος σαν να ήταν απλά ένα τεχνοκρατικό μέγεθος που αφορά μονάχα τους γραφειοκράτες του Υπ.Οικ. και τους αναλυτές της Moody’s. Το Δημόσιο Χρέος όμως, αποτελεί το μεγαλύτερο ίσως έγκλημα των κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης.


Η ασυδοσία της δεκαετίας του 1980 και η ανευθυνότητα των επομένων δεκαετιών έχουν οδηγήσει πλέον σε ρυθμούς αύξησης του Δημόσιου Χρέους που δύσκολα μπορούν να συγκρατηθούν. Και τις άμεσες δυσάρεστες συνέπειες καλούνται να υποστούν συμπολίτες μας που όχι μόνο δεν συναποφάσισαν τη σπατάλη που οδήγησε στο σημερινό εφιάλτη, αλλά και ούτε ‘απολαύσανε’ ποτέ τους καρπούς του εγκλήματος.

Η ελληνική σοσιαλδημοκρατία (κάθε πτέρυγας του κοινοβουλίου), ακολουθώντας πιστά τις αρχές της παράδοσής της, συνέχιζε για χρόνια τον χωρίς όρια δανεισμό, εξυπηρετώντας τις ομάδες πίεσης, τις συντεχνιακές οργανώσεις και τους κομματικούς μηχανισμούς που εξασφαλίζανε τη βιωσιμότητά της. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, συνήθιζε να λέει ότι «ή θα αφανίσουμε το δημόσιο χρέος, ή θα μας αφανίσει αυτό». Ως πρωθυπουργός ωστόσο, κατάφερε να αυξήσει το δημόσιο χρέος από 31.2% του ΑΕΠ το 1980, στο αστρονομικό 80.7% του ΑΕΠ το 1990. Από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα, καμία κυβέρνηση δεν κατάφερε – ούτε και τόλμησε μάλλον – να μας προστατέψει από τις καταστρεπτικές συνέπειες ενός αχαλίνωτου Δημόσιου Χρέους.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου όμως, δεν πρωτοτυπούσε στη ρητορική του περί του Δημόσιου Χρέους. Αρκετά χρόνια πριν, ο Ludwig von Mises μας προειδοποιούσε:
« Δεν υπάρχει τρόπος για να αποφευχθεί η τελική κατάρρευση μιας οικονομικής έκρηξης που δημιουργήθηκε από αύξηση χρέους. Οι μόνες εναλλακτικές είναι το αν αν η κρίση θα πρέπει να εμφανιστεί νωρίτερα, ως αποτέλεσμα της εθελοντικής εγκατάλειψης της περαιτέρω πιστωτικής επέκτασης, ή αργότερα, ως μια τελική και ολοκληρωτική καταστροφή του σχετικού νομισματικού συστήματος». Ludwig von Mises, Human Action, 1949

Και η κρίση ήρθε. Και δεν ήρθε ως αποτέλεσμα (μόνο) της διεθνούς οικονομικής κρίσης, αλλά ως άμεση συνέπεια της συνεχούς επέκτασης της ασύδοτης μηχανής που ονομάζεται ελληνικό κράτος και απειλεί πλέον να καταβροχθίσει κάθε υγιές κομμάτι της οικονομίας μας και γενικότερα της κοινωνικής μας δράσης.
Αν αναλογιστούμε το μέγεθος του Δημόσιου Χρέους και το ποσό που μας αναλογεί ως πολίτες, για τους περισσότερους από εμάς αυτό σημαίνει αρκετά χρόνια απλήρωτης εργασίας στο όνομα της συνέχειας του κράτους και εξαιτίας αποφάσεων που ληφθήκανε πολύ πριν γεννηθούμε. Αν αυτό δεν είναι ισοδύναμο με σκλαβιά και της υποδούλωση, τότε οι έννοιες αυτές έχουν αρχίσει πια να χάνουν τη σημασία τους.

Ακόμη όμως κι αν ως κοινωνία είχαμε το δικαίωμα να υποδουλώσουμε με αυτό τον τρόπο τους εαυτούς μας (που δεν το έχουμε), σε καμία περίπτωση δεν έχουμε το δικαίωμα να συνεχίσουμε τα λάθη του παρελθόντος υποθηκεύοντας ουσιαστικά και τη ζωή των παιδιών μας. Σε καμία περίπτωση δεν έχουμε το ηθικό δικαίωμα να αποδεχόμαστε πλέον ελλειμματικούς προϋπολογισμούς που προσθέτουν στο βάρος που θα πρέπει να κουβαλήσουν οι επόμενες γενιές.

Ο Thomas Jefferson, 220 χρόνια πριν, είχε σαφή εικόνα για το τί σημαίνει μια γενιά να υποδουλώνει μία άλλη και για τις συνέπειες που μπορεί να έχει ο υπερβολικός δανεισμός στην ελευθερία των πολιτών:
« Τότε ισχυρίζομαι, ότι η γη ανήκει σε κάθε μια από αυτές τις γενεές κατά την πορεία τους, πλήρως και δικαιωματικά. Η δεύτερη γενιά τη λαμβάνει καθαρή από χρέη υποτέλειες της πρώτης, η τρίτη από τη δεύτερης, και ούτω καθεξής. Γιατί, αν η πρώτη θα μπορούσε να τη φορτώσει χρέη, τότε η γη θα ανήκει στους νεκρούς και όχι στη γενιά που ζει. Έτσι, καμία γενιά δεν μπορεί αναλάβει χρέη μεγαλύτερα από όσα μπορεί να εξοφλήσει κατά τη διάρκεια της ύπαρξής της». Thomas Jefferson to James Madison, 1789

Σήμερα, έχουμε επιτρέψει τη συνεχιζόμενη επέκταση μιας μετριοκρατίας, που δύσκολα μπορεί να συγκρατήσει ακόμη και η πιο φιλόδοξη κυβέρνηση, με άμεσο αποτέλεσμα το μέλλον μας να καθορίζεται όχι από τις δικές μας επιλογές ως ελεύθεροι πολίτες, αλλά από τις επιλογές μιας εποχής που εγκλημάτησε συνειδητά σε βάρος μας.
Στον πυρήνα του προβλήματος των ελλειμματικών προϋπολογισμών και του Δημόσιου Χρέους, βρίσκεται προφανώς το τεράστιο μέγεθος του κρατικού μηχανισμού. Και η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν μπορεί να βρίσκεται στην επιβολή νέων φόρων και νέων αγκυλώσεων στην αγορά, αλλά στην άμεση και επιθετική μείωση του μεγέθους του δημοσίου, την απελευθέρωση της αγοράς και την ενθάρρυνση της δημιουργικότητας.

Η οικονομία της χώρας μας βρίσκεται στο χειρότερο ίσως σημείο της μεταπολιτευτικής της ιστορίας. Όσο απαισιόδοξο κι αν ακούγεται αυτό, είναι ταυτόχρονα όμως κι ελπιδοφόρο. Ίσως γίνει η σημερινή κρίση η αφορμή που θα μας ξυπνήσει από το λήθαργο της κρατιστικής μας πλάνης. Ίσως συνειδητοποιήσουμε επιτέλους ότι «στην παρούσα κρίση, το κράτος δεν μπορεί να προσφέρει λύσεις στο πρόβλημα – το κράτος είναι το πρόβλημα».