Φιλελεύθερες αρχές για την Ελλάδα της Ευρώπης

Άρθρο μου μαζί με τους φίλους Φώτη Περλικό και Δημήτρη Σκάλκο στο διαδικτυακό τόπο propolitix. 

Την περίοδο της Μεταπολίτευσης η Ελλάδα βίωσε μια πρωτόγνωρη οικονομική ανάπτυξη, κοινωνική ευημερία και συμμετείχε ενεργά στη ζωή της διεθνούς κοινότητας. Την ίδια στιγμή όμως, αδιαφόρησε για τη βαθμιαία καταστροφή της παραγωγικής βάσης, για την αποδιάρθρωση της κοινωνικής συνοχής, τη συνεχή υποβάθμιση του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος, την ισονομία και την ποιότητα της λειτουργίας του πολιτεύματος, την ανεργία και την προβληματική κοινωνική κινητικότητα, τις ελάχιστες ευκαιρίες για τους νέους μας, τη διαφθορά που εκμαύλισε συνειδήσεις και γιγάντωσε το δημόσιο χρέος.

Η συνολική απαξίωση του πολιτικού συστήματος δεν προσφέρει τίποτε. Αντίθετα, ρίχνει νερό στον μύλο της κοινωνικής οργής, της πολιτικής απάθειας, των πολιτικών άκρων, αλλά και διαφόρων νεοεμφανιζόμενων λαϊκισμών και λαϊκιστών που επιχειρούν να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη. Οφείλουμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια τα αίτια της σημερινής κατάρρευσης και να εξάγουμε τα ορθά συμπεράσματα προκειμένου δώσουμε διέξοδο στην κρίση και να μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος.

Οι ιδέες έχουν συνέπειες, κάτι που λησμονήσαμε στα χρόνια της επίπλαστης ευμάρειας. Συχνά, και ενίοτε σκόπιμα, κακοποιήσαμε αρχές και ιδέες, με αποτέλεσμα τελικά να τις αχρηστεύσουμε προς μοναδικό όφελος της αναπαραγωγής του σημερινού χρεοκοπημένου συστήματος και των παραδοσιακών ιδεολογημάτων της Αριστεράς και της Δεξιάς. Πρόκειται για ιδεολογήματα που συσκοτίζουν τις ουσιαστικές διαφοροποιήσεις που σχηματοποιούνται ολοκάθαρα σήμερα:

- Ανάμεσα στις δυνάμεις που επιθυμούν τη με κάθε τρόπο συμμετοχή της Ελλάδας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, καθώς η ευρωπαϊκή οικογένεια παρέχει όχι μόνο αναγκαίες ευκαιρίες οικονομικής ευημερίας αλλά και το αξιακό πλαίσιο του νέου ελληνισμού. Και ανάμεσα σε όσους επιθυμούν την επιστροφή σε μια φαντασιακή «κλειστή» κοινότητα στενών οριζόντων και μηδενικών προοπτικών.

- Ανάμεσα στις δυνάμεις που επιθυμούν ένα ευέλικτο και αποτελεσματικό κράτος, το οποίο απελευθερώνει τη δημιουργικότητα των ατόμων προς όφελος του συνόλου της κοινωνίας, και στις δυνάμεις που υπεραμύνονται ενός αδιέξοδου κρατισμού που καταπνίγει κάθε πρωτοβουλία από την οποία δεν αποκομίζει ίδιον όφελος.

Σήμερα καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε τις αρχές και ιδέες μας. Οι ιδέες που εμείς επικαλούμαστε έχουν όνομα. Είναι οι ιδέες του σύγχρονου φιλελευθερισμού. Ενός φιλελευθερισμού χωρίς επιθετικούς προσδιορισμούς, που προσαρμόζεται στις απαιτήσεις και τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας. Ενός φιλελευθερισμού απαλλαγμένου από ιδεολογικές αγκυλώσεις και δογματικές ερμηνείες, ανοιχτού στα νέα ρεύματα και σε συνεχή διάλογο με συγγενείς χώρους αναζητώντας κοινούς τόπους συν-αντίληψης.

Η οικονομική και κοινωνική πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί και να διατηρηθεί μόνο μέσα από την ανάπτυξη και την κατοχύρωση των θεσμών της ανοιχτής κοινωνίας και οικονομίας. Οι θεσμοί της ανοιχτής κοινωνίας είναι εκείνοι οι οποίοι διασφαλίζουν την ανεκτικότητα, τον πλουραλισμό, τον διαρκή και ειλικρινή διάλογο, και αποτελούν προϋπόθεση ανάπτυξης της κοινωνίας των πολιτών. Μία δυναμική και εύρωστη κοινωνία των πολιτών αποτελεί τον εγγυητή της ατομικής και κοινωνικής ευημερίας, του δημοκρατικού πολιτεύματος και της κοινωνικής ειρήνης. Οι θεσμοί της ανοιχτής οικονομίας είναι εκείνοι οι οποίοι καθορίζουν τους κανόνες που ρυθμίζουν το πλαίσιο της οικονομικής δραστηριότητας, με τη διεύρυνση των αγορών, την κατοχύρωση του ανταγωνισμού και την αποτελεσματική ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, αποτρέποντας παράλληλα την εγκαθίδρυση μονοπωλίων και την κυριαρχία προσοδοθηρικών ομάδων ειδικών συμφερόντων.

Ταυτόχρονα απαιτείται η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού συστήματος κοινωνικής προστασίας. Ένα σύστημα κοινωνικής προστασίας απαλλαγμένο από τα βαρίδια του σημερινού κοινωνικού κράτους, το οποίο στρεβλώνει τις αγορές, περιορίζει τις δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης, συμβάλλει στον εκτροχιασμό της δημόσιας οικονομίας, και τελικά αποτυγχάνει να προστατεύσει αποτελεσματικά εκείνους που πραγματικά το χρειάζονται, διευρύνοντας τις υπάρχουσες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Απαιτείται ένα σύστημα κοινωνικής προστασίας το οποίο διασφαλίζει επαρκείς ευκαιρίες ανάπτυξης και ολοκλήρωσης σε κάθε πολίτη και παρέχει ένα λειτουργικό «δίχτυ ασφάλειας» στους ασθενέστερους συμπολίτες μας, όπως επιβάλλουν οι ηθικοί κανόνες αλλά και οι οικονομικές αναγκαιότητες.

Τριάντα ένα χρόνια μετά την είσοδο της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, οι επόμενοι μήνες θα καθορίσουν αν η Ελλάδα θα παραμείνει μέλος του στενού πυρήνα της ευρωπαϊκής οικογένειας ή αντίθετα θα οπισθοχωρήσει στη διεθνή περιθωριοποίηση, τον οικονομικό μαρασμό και την κοινωνική ανασφάλεια, με ανυπολόγιστες συνέπειες για το βιοτικό μας επίπεδο και τις προοπτικές μας.