Η χαμένη γλώσσα του Μπαστιά

Βιβλιοκριτική του 'Η Σπασμένη Τζαμαρία', του Frederic Bastiat, όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Books' Journal

Απέφευγα για χρόνια τα κείμενα του Μπαστιά. Το ότι η δημοσιογραφική του διάνοια είχε καταντήσει προπαγανδιστικό εργαλείο της πιο στενόμυαλης εκδοχής της αμερικανικής Δεξιάς, με κρατούσε σε μια επιφυλακτική απόσταση από το έργο του. Έβλεπα τους παλαβούς του αμερικανικού Νότου (που ο δήθεν φιλελευθερισμός τους δεν κατάφερε ποτέ να ξεφύγει από το επίπεδο ενός πρωτόγονου αντικρατισμού) να εκθειάζουν το έργο του Μπαστιά, κι έστρεφα ενστικτωδώς το βλέμμα μου αλλού. Κάθε αναφορά στον Μπαστιά θύμιζε πολύ έντονα την ακαμψία του Ρον Πωλ για να έχει κάποιο ενδιαφέρον. Κι όμως. Η ανόητη αυτή επιφυλακτικότητά μου μού είχε στερήσει την επαφή με έναν εκπληκτικό εκλαϊκευτή της οικονομικής σκέψης της εποχής του κι έναν από τους πιο ευφάνταστους δοκιμιογράφους της φιλελεύθερης παράδοσης.

Read More...

Χίτσενς – Πριν το τέλος

Βιβλιοκριτική του 'Πριν το Τέλος', του Christopher Hitchens, όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Books' Journal

“Oh, but you who philosophize disgrace and criticize all fears
Bury the rag deep in your face
For now's the time for your tears”
από το τραγούδι The Lonesome Death of Hattie Carroll του Bob Dylan

Σε ένα κείμενό του στο μηνιαίο περιοδικό The Atlantic[1], έγραφε για τον αγαπημένο του συγγραφέα, τον Τζωρτζ Όργουελ ότι ακόμη και καθώς πέθαινε συνέχιζε να παλεύει με την τελευταία του βιβλιοκριτική. Η ζωή του ελεύθερου βιβλιοκριτικού δεν του επέτρεπε να σταματήσει ούτε στιγμή. Η περίπτωση του ίδιου του Χίτσενς είναι λιγάκι διαφορετική. Τις τελευταίες δεκαετίες, και μετά από μια σειρά εμπορικές επιτυχίες (όπως το ‘Ο Θεός δεν είναι μεγάλος’ και η αυτοβιογραφία του ‘Hitch-22’), η ζωή του Χίτσενς δεν εξαρτιότανε πια οικονομικά από την αρθρογραφία. Η ζωή του Χίτσενς όμως ήταν το γράψιμο, το δοκίμιο, η δημοσιογραφία. Ήταν ο μόνος τρόπος που ήξερε να ζει, κι ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίο που θα μπορούσε να πεθάνει.

Read More...

Η ιστορία της Δύναμης

Βιβλιοκριτική του 'Merchant, Soldier, Sage: A New History of Power'. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Books' Journal - Τεύχος 31, Μάιος 2013)

“Time present and time past
Are both perhaps present in time future,
And time future contained in time past.”
από το ποίημα BURNT NORTON του T.S. Eliot

Δεν είναι υποθέτω εύκολο στον ιστορικό να σταθεί μπροστά στο υλικό του, το παρελθόν μας, και να μην παρασυρθεί από την προσδοκία της μεγάλης αφήγησης. Εκεί, ανάμεσα στα μικρά και τα μεγάλα γεγονότα της ιστορίας μας, βρίσκεται κρυμμένη αυτή η μεγάλη ενοποιητική θεωρία που εξηγεί την πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού και περιμένει την ανακάλυψή της. Αυτή είναι χαμένη Ατλαντίδα της πολιτικής λογοτεχνίας: Ο πιο συνετός Άνταμ Σμιθ, περιορίζεται στη μεταφυσική επίκληση του ‘αόρατου χεριού’. Ο Μαρξ καταφεύγει στην υπεραπλούστευση της οικονομικής ερμηνείας της ιστορίας, με την πάλη των τάξεων να καθορίζει την εξέλιξή της. Ο Βέμπερ καταγράφει την ιστορία ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης οικονομικών, ιδεολογικών και πολιτικών δικτύων.

Read More...

Η επιδίωξη της ευτυχίας και ο μύθος της προόδου

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Books' Journal - Τεύχος 30, Απρίλιος 2013)

“ὅτι λέγεις ὅτι πλούσιός εἰμι καὶ πεπλούτηκα καὶ οὐδὲν χρείαν ἔχω, καὶ οὐκ οἶδας ὅτι σὺ εἶ ὁ ταλαίπωρος καὶ ἐλεεινὸς καὶ πτωχὸς καὶ τυφλὸς καὶ γυμνός» Απ. 3:17

‘Η Σιωπή των Ζώων – Περί Προόδου και άλλων μοντέρνων μύθων’, είναι πιθανά ένα από τα πιο καλαίσθητα κείμενα της σύγχρονης πολιτικής λογοτεχνίας. Δεν υπάρχουν επιχειρήματα, έννοιες ή μετρήσιμα μεγέθη. Το κείμενο δεν είναι γραμμένο για να πείσει των αναγνώστη, αλλά για να τον παρασύρει σε μια δαιδαλώδη διαδρομή στη βιβλιοθήκη του συγγραφέα, τις αγαπημένες τους μυθοπλασίες και τους πιο σκοτεινούς του εφιάλτες. Ο Τζον Γκρέι, με την αριστουργηματική γραφή του, κάτι μεταξύ ποιητικής εξομολόγησης και φιλοσοφικού δοκιμίου, προτιμά να εξερευνήσει το χώρο των ιδεών του κατασκευάζοντας ένα μωσαϊκό από στοχασμούς, μυθιστορηματικούς ήρωες, βιογραφικά ανέκδοτα, αποσπάσματα και διηγήσεις.

Read More...

Μπιλ Γκέιτς: περί της μεθόδου

Σχόλιο για το φιλανθρωπικό έργο του Bill Gates. (Δημοσιεύτηκε, σε λιγάκι αλλαγμένη μορφή, στο περιοδικό The Books' Journal - Τεύχος 29, Μάρτιος 2013)

“It's the anarchy of poverty / delights me…” - William Carlos Williams

Ο πλούτος των εθνών

Φεύγοντας από την Αιθιοπία δεν μπορείς να αποφύγεις την αίσθηση της ανακούφισης, επιστρέφοντας στην ασφάλεια και τις ανέσεις του αναπτυγμένου κόσμου. Δεν μπορείς ωστόσο να αποφύγεις και την αίσθηση της ενοχής. Ενοχή, γιατί κληρονόμησες την παρουσία σου σε ένα κομμάτι του πλανήτη απαλλαγμένο από την ανέχεια και τη μιζέρια του αναπτυσσόμενου κόσμου. Ένα κομμάτι γης που έχει λύσει όλα τα προβλήματα που ο υπόλοιπος πλανήτης, σε αρκετές περιπτώσεις, δεν έχει καταφέρει ακόμη καν να διατυπώσει ως προβλήματα για να αναζητήσει τη λύση τους.

Read More...

Η απάτη των λέξεων

Ο Thomas Nigel γράφει ένα βιβλίο – το Mind and Cosmos – όπου ισχυρίζεται, όπως γράφεται, ότι “the materialist neo-Darwinian conception of nature is almost certainly false”. Ο Steven Pinker σχολιάζει στο twitter: “the shoddy reasoning of a once-great thinker”. Και ο Leon Wieseltier, στο New Republic, αντιδρά στον “Δαρβινικό όχλο που επιτίθεται σε ένα σοβαρό φιλόσοφο”.
Εδώ, δεν σχολιάζω το ίδιο το κείμενο του Nigel, το οποίο και δεν έχω ακόμη διαβάσει - γράφω ένα σχόλιο για το σχόλιο του Wieseltier στο σχόλιο του Pinker. Ένα μέτα-μέτα-σχόλιο, αν θέλετε.

Is there a greater gesture of intellectual contempt than the notion that a tweet constitutes an adequate intervention in a serious discussion? But when Thomas Nagel’s formidable book Mind and Cosmos recently appeared, in which he has the impudence to suggest that “the materialist neo-Darwinian conception of nature is almost certainly false,” and to offer thoughtful reasons to believe that the non-material dimensions of life—consciousness, reason, moral value, subjective experience—cannot be reduced to, or explained as having evolved tidily from, its material dimensions, Steven Pinker took to Twitter and haughtily ruled that it was “the shoddy reasoning of a once-great thinker.” Fuck him, he explained.

Read More...

Λίνκολν – ο πρώτος πρόεδρος του Αμερικανικού κράτους

Σχόλιο για την ταινία ‘Lincoln’, του Steven Spielberg. (Δημοσιεύτηκε, σε λιγάκι αλλαγμένη μορφή, στο περιοδικό The Books’ Journal – Τεύχος 28, Φεβρουάριος 2012)

Η εικόνα ανοίγει με μια ατσούμπαλη μάχη σώμα με σώμα μέσα στα λασπόνερα. Σχεδόν αμέσως όμως, ο Σπίλμπεργκ γυρίζει την κάμερα στον Λίνκολν. Ο πρόεδρος της Ένωσης κάθεται κάτω από ένα αυτοσχέδιο υπόστεγο, ενώ τρεις νεαροί στρατιώτες μέσα στις λάσπες (ο ένας από αυτούς μαύρος) του υπενθυμίζουν τα λόγια του στο Γκέτυσμπουργκ. Τα έχουν αποστηθίσει σαν προσευχή, ή σωστότερα, σαν στρατιωτικό εμβατήριο.

Μετά τη μάχη του Γκέτυσμπουργκ, σε μια από τις σημαντικότερες πολιτικές ομιλίες τις αμερικανικής ιστορίας (και τις πιο σύντομες - μόνο με 271 λέξεις), ο Λίνκολν σχεδιάζει το ρεπουμπλικανικό όραμα του σύγχρονου Αμερικανικού κράτους (σε μετάφραση Π. Φ. Κωνσταντινίδη):

Ο κόσμος θα ασχοληθεί λίγο και δεν θα θυμάται για πολύ τα όσα πούμε εδώ, αλλά ποτέ δεν μπορεί να λησμονήσει τι έπραξαν εδώ. Εναπόκειται σε εμάς τους ζωντανούς, όμως, να αφιερωθούμε στο έργο που έχουν φέρει, με τόση αριστεία, εις ατελές πέρας, μέχρι σήμερα, αυτοί που έπεσαν εδώ. Εναπόκειται σε εμάς, όμως, να αφιερωθούμε, εδώ, στο μεγάλο καθήκον που στέκει ενώπιον μας - να εντείνουμε την αφοσίωση μας στον αγώνα για τον οποίο έδωσαν το τελευταίο μέτρο αφοσίωσης αυτοί οι τιμημένοι νεκροί, να διακηρύξουμε ξεκάθαρα εδώ ότι οι νεκροί αυτοί δεν πέθαναν μάταια, ότι αυτό το έθνος, υπό την σκέπη του Θεού, θα βιώσει μια αναγέννηση της ελευθερίας, και ότι η διακυβέρνηση του λαού, από τον λαό, για τον λαό δεν θα εκλείψει από την γη.

Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: ο Λίνκολν δεν μπορεί πια να κάνει πίσω. Η πορεία της Ένωσης είναι συνδεδεμένη πλέον με το ζήτημα της απελευθέρωσης των σκλάβων.

Read More...