Πόσους δημόσιους υπάλληλους χρειαζόμαστε;

Πέρα ίσως από τα οργανωμένα συνδικάτα που δεν έχουν κανένα απολύτως λόγο να υποχωρήσουν από τα προνόμιά τους, είναι ελάχιστοι πλέον όσοι αρνούνται ότι πρέπει να καταργηθεί η μονιμότητα στο δημόσιο τομέα. Και πολύ σωστά. Όχι από εκδικητική μανία, ούτε ακολουθώντας εξισωτικές μονομανίες με τον ιδιωτικό τομέα. Αλλά γιατί, πολύ απλά, πρέπει να ξεπεράσουμε την εποχή που η εργασία στο δημόσιο ισοδυναμούσε με πληρωμένη αεργία. Πρέπει να αρχίσουμε να επιβραβεύουμε τους ικανούς κι αποδοτικούς υπαλλήλους και να επιτρέπουμε σε όσους κάνουν κατάχρηση της θέσης τους να αναζητήσουν ξανά την τύχη τους στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, η κατάργηση της μονιμότητας δεν αρκεί ως μεταρρυθμιστική κατεύθυνση.


Αν και ο θεσμός του ΑΣΕΠ έχει, σε μεγάλο βαθμό, καταφέρει να μεταφέρει τη μέθοδο προσλήψεων στο δημόσιο τομέα σε πιο ‘ουδέτερο’ χώρο, δεν έχουν ακόμη εκλείψει οι χαριστικές προσλήψεις και οι κομματικές τοποθετήσεις. Κι επιπλέον, η γραφειοκρατία που συνοδεύει αυτή την ουδετερότητα του θεσμού γίνεται πολύ συχνά εμπόδιο στην ευελιξία των δημόσιων οργανισμών και περιορίζει την αποδοτικότητά τους. Αυτά όμως είναι κυρίως τεχνικά (διαχειριστικά μάλλον) ζητήματα, που θα μπορούσαν εύκολα να αντιμετωπιστούν από μια καλοπροαίρετη κι υπεύθυνη κυβέρνηση. Αρκεί βέβαια να μπορέσει να υπάρξει κάποτε μια τέτοια κυβέρνηση.

Εκεί που χρειάζεται να αναζητήσουμε καθαρά πολιτικές λύσεις, και δεν μπορούμε να περιοριστούμε σε ασκήσεις ‘κοινής λογικής’, είναι στο ερώτημα για το είδος και το μέγεθος του δημόσιου τομέα. Και κατ’ επέκταση και για το συνολικό αριθμό των δημόσιων υπαλλήλων που χρειαζόμαστε, αλλά και είμαστε ικανοί ως χώρα, να συντηρήσουμε. Σε αυτό το ερώτημα, η φιλελεύθερη προσέγγιση απαντά σαφώς με ένα μικρότερο, λιγότερο παρεμβατικό και πιο ευέλικτο δημόσιο τομέα. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος πρέπει αναπόφευκτα να αποσυρθεί από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες που αναπτύσσει και ότι οι ΔΕΚΟ πρέπει άμεσα να περάσουν σε ιδιώτες, με παράλληλη απελευθέρωση βέβαια των αντίστοιχων αγορών. (Για να αποφύγουμε δε τις πιθανές στρεβλώσεις, η απελευθέρωση των αγορών οφείλει να προηγηθεί των όποιων ιδιωτικοποιήσεων.)

Επειδή όμως ο χώρος της πολιτικής αναζήτησης είναι αναγκασμένος να περιοριστεί μέσα στα όρια της πραγματικότητας, οποιαδήποτε κατεύθυνση κι αν επιλέξουμε, καλούμαστε να λάβουμε υπόψη μας και την παράμετρο των μετρήσιμων μεγεθών. Είναι πλέον προφανές ότι τα δημόσια οικονομικά της χώρας δεν μπορούν να αντέξουν το σημερινό αριθμό δημόσιων υπαλλήλων. Η μείωση του αριθμού αυτού είναι και αναπόφευκτη και έχει ήδη συμφωνηθεί με τους δανειστές μας. Οπότε, το ερώτημα που απομένει είναι πόσο μεγάλη και πόσο δραστική θα είναι αυτή η μείωση, καθώς και με ποιο τρόπο θα υλοποιηθεί.

Κι εδώ ξαναγυρίζουμε αναγκαστικά στο προηγούμενο ερώτημα. Η όποια μείωση των δημοσίων υπαλλήλων είναι συνδεδεμένη με το είδος και το μέγεθος του κράτους που επιθυμούμε να διατηρήσουμε. Αν δεν γνωρίζουμε πόσους δημόσιους υπαλλήλους πραγματικά χρειαζόμαστε, δεν έχουμε κανένα τρόπο να υπολογίσουμε και την αντίστοιχη μείωση. Κι ούτε βέβαια μπορούμε να βασίσουμε το σχεδιασμό μας σε συναισθηματισμούς και θυμικές αντιδράσεις. Δεν έχει κανένα νόημα, για παράδειγμα, να απολύσουμε δημόσιους υπαλλήλους απλώς για να εκδικηθούμε, ή με κάποιο μεταφυσικό τρόπο να εξισορροπήσουμε, την απώλεια θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. (Μπορούμε επίσης εύκολα να φανταστούμε περιπτώσεις όπου η απώλεια κάποιας θέσης στο δημόσιο μπορεί να σημαίνει, μακροπρόθεσμα ή και βραχυπρόθεσμα, απώλεια αρκετών θέσεων εργασίας και στον ιδιωτικό τομέα.)

Η υπεύθυνη φιλελεύθερη στάση δεν μπορεί παρά να είναι υπέρ της μείωσης του κράτους και την αύξηση της εργασιακής ευελιξίας. Όπως και προφανώς κι υπέρ της μείωσης του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων. Όσο όμως δεν έχουμε επαρκώς υπολογίσει, για κάθε σημείο δράσης του κράτους, τις ανάγκες και τις δυνατότητές μας, κάθε αναφορά σε συγκεκριμένο αριθμό απολύσεων κατατάσσεται αναγκαστικά στη σφαίρα της υπεραπλούστευσης.