Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2011

Περί του Κοινού Νομίσματος

Leave a Comment

Ήταν μάλλον ο Γάλλος φιλόσοφος Frederic Bastiat που πρώτος εντόπισε τη σχέση μεταξύ εμπορίου και πολέμου: «εκεί όπου προϊόντα δεν περνούν τα σύνορα, τα περνά ο στρατός».

Αν και τέτοιου είδους σλόγκαν είναι συχνά απλουστευτικά και καταλήγουν σε κακόγουστα κλισέ, η φράση αυτή που αποδίδεται στον Bastiat αποτελεί πιθανά το ισχυρότερο επιχείρημα υπέρ της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και, γενικότερα, του ανοίγματος των εμπορικών συνόρων. Εγώ θα έκανα κι ένα βήμα παρακάτω: «όπου περνούν προϊόντα και άνθρωποι, δεν περνά σχεδόν ποτέ ο στρατός». Κι αυτή είναι η μεγάλη επιτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο ναδίρ της χειρότερης κρίσης των τελευταίων δεκαετιών, οι στρατοί βρίσκονται στα στρατόπεδά τους και τα σύνορά μας συνεχίζουν να διασχίζονται μονάχα από προϊόντα, ανθρώπους και ιδέες.

Κι όσοι με ευκολία βρίσκουν στην Ευρωπαϊκή ενοποίηση και στο κοινό νόμισμα τον εχθρό της ελευθερίας (ή της όποιας «εθνικής ανεξαρτησίας»), ξεχνούν ότι είναι ακριβώς αυτό το κοινό νόμισμα που λειτουργεί ως η απόλυτη πλατφόρμα που φιλοξενεί αυτή την πολυετή ειρήνη. Αν υπάρχουν δυσκολίες, πισωγυρίσματα, δυσλειτουργίες, δεν είναι το Ευρώ που μας οδήγησε εδώ, αλλά η αδυναμία των κυβερνήσεών μας να κάνουν το επόμενο βήμα στην πολιτική ενοποίηση.

Από την πρώτη στιγμή που οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφασίσανε την ίδρυση του Ευρώ, ήταν σαφές ότι το πείραμα θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο κάτω από τις παρακάτω προϋποθέσεις: α) να υπάρχει σταθερότητα στην προσφορά χρήματος από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, β) να διατηρηθεί η δημοσιονομική πειθαρχία από μεριάς των εταίρων, και γ) να αυξηθεί η ευελιξία στην κινητικότητα μεταξύ των χωρών μέσω της πολιτικής ενοποίησης. Καμία ωστόσο από αυτές τις προϋποθέσεις δεν τηρήθηκε. Ο ρόλος της ΕΚΤ υπήρξε παρεμβατικός και όχι πάντα αποδοτικός, η δημοσιονομική πειθαρχία εγκαταλείφτηκε με μεγάλη ευκολία προς όφελος πρόσκαιρων πολιτικών επιδιώξεων, και η κινητικότητα μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών δεν κατάφερε να προσεγγίσει τα πλαίσια της πραγματικής πολιτικής ενοποίησης. Με αποκορύφωμα ίσως την απόρριψη της Συνταγματικής Συνθήκης, κάναμε ό,τι περνούσε από το χέρι μας για να σαμποτάρουμε το πείραμα και να επιβεβαιώσουμε τους εχθρούς του. Δεν καταφέραμε να αντισταθούμε στους νοσταλγικούς μας μύθους περί εθνικής ανεξαρτησίας.

Με την επέκταση της οικονομικής κρίσης, όπως ήταν φυσικό, αναπτύχθηκαν και όλες οι δυνατές θεωρίες για τα αίτια, καθώς και την αντιμετώπισή της. Από τη μείωση των κρατικών δαπανών, την αύξηση των κρατικών δαπανών, τη μείωση της φορολογίας, την αύξηση της φορολογίας, μέχρι και την απόσυρση από το ευρώ ή την επαναφορά στον κανόνα του χρυσού. Κάθε πολιτική κίνηση, φιλοσοφικό ρεύμα, οικονομική σχολή, βρήκε την ευκαιρία να φέρει στην επιφάνεια όλες τις δυνατές ερμηνείες και πιθανές διεξόδους. Κάποιοι βλέπουν στο 2012 την ‘ευκαιρία’ της κατάρρευση της Ευρωζώνης, κάποιοι βλέπουν στο 2012 τον ‘κίνδυνο’ της κατάρρευση της Ευρωζώνης. Η πραγματικότητα είναι ότι όποια άποψη κι αν έχεις, το σίγουρο είναι ότι θα βρεις κάποιον οικονομολόγο, πολιτικό αναλυτή, ή αρθρογράφο που θα σε υποστηρίξει.

Οι κρίσεις, πέρα από περιβόλια παράξενων ιδεολογικών φρούτων, λειτουργούν και ως φράγματα συντηρητισμού. Το τρομαχτικά άγνωστο μέλλον, καθώς και οι πολλαπλές οικονομικές πιέσεις, στέλνουν τους πολίτες στη νοσταλγία ενός ωραιοποιημένου παρελθόντος που ποτέ δεν υπήρξε. Όλο και πιο συχνά, ακούμε για την επιστροφή στη δραχμή, την εποχή της «εθνικής ανεξαρτησίας» και της «εθνικής υπερηφάνειας». Η Ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας ταυτίζεται με την υποταγή και την προδοσία, κι οι υποστηρικτές της εξόδου από το κοινό νόμισμα δεν διστάζουν να επιστρατεύσουν και αλλόκοτες θεωρίες συνωμοσίας, στρατηγικές αναλύσεις στον πλασματικό χάρτη της θολωμένης φαντασίας τους.
Το 2012 θα είναι πιθανότατα το δυσκολότερο έτος της σύντομης ιστορίας του κοινού νομίσματος. Κι η επιβίωσή του θα κριθεί από τη θέληση των πολιτών και κυβερνήσεων της Ευρώπης να επαναεπιβεβαιώσουμε την προσήλωση μας στην κοινή μας πορεία. Οι πολίτες που έχουμε το βλέμμα μας στραμμένο στη Δύση και βλέπουμε το μέλλον της χώρας μέσα στην Ευρώπη του κοινού νομίσματος, δεν έχουμε την πολυτέλεια να μένουμε σιωπηλοί.