Προσωρινός μονόδρομος

Σε ένα παλαιότερο κείμενό μου έγραφα ότι «η κυβέρνησή μας είναι κυβέρνηση συγκυριακής συνεργασίας μεταξύ δύο κομμάτων: ενός σοσιαλιστικού, ελεγχόμενου από συνδικάτα και παρασιτικές οργανώσεις, κι ενός σοσιαλδημοκρατικού με φιλελεύθερες τάσεις, που βρέθηκε στην εξουσία μάλλον κατά λάθος και προσπαθεί να επιβιώσει σε ένα πολιτικό σκηνικό καθόλου φιλόξενο για οποιαδήποτε μεταρρυθμιστική κίνηση.» Ήταν μάλλον αναπόφευκτο ότι η ίδια αυτή η μορφή της συγκυβέρνησης, συνδυασμένη με την ανικανότητα της ηγεσίας να διαχειριστεί το βάθος της κρίσης και τις κλιμακούμενες εντάσεις της, θα οδηγούσε στην κατάρρευση.


Με το Μνημόνιο Ι, κληθήκαμε να εγκαταλείψουμε τη Σοβιετική λογική της ανευθυνότητας στη δημοσιονομική πολιτική, του κεντρικού σχεδιασμού και των ασφυκτικών ρυθμίσεων σε κάθε πτυχή της οικονομικής και κοινωνικής μας ζωής. Δεν τα καταφέραμε όμως. Η κυβέρνηση, αντί να εφαρμόσει με προσήλωση αυτά που η ίδια συμφώνησε με τους δανειστές μας, περιορίστηκε στην αύξηση των φόρων και τις οριζόντιες λύσεις. Δεν θέλησε, ή δεν κατάφερε (δεν έχει τώρα σημασία), να ακολουθήσει τις δεσμεύσεις της. Οδήγησε τη χώρα σε μια πορεία διαρκών εντάσεων στο εσωτερικό και μας ανέδειξε διεθνώς, ειδικά μετά και την τραγελαφική ιστορία της προκήρυξης του δημοψηφίσματος, ως μια από τις πιο αναξιόπιστες χώρες της Ευρώπης. Δέσμια των εσωτερικών της αντιφάσεων και της αδυναμίας της να συγκρουστεί με το ίδιο της το παρελθόν, καθώς και των συνδικάτων του κομματικού της μηχανισμού, η κυβέρνηση περιορίστηκε στο χώρο του σχεδιασμού και των εξαγγελιών.
Μέχρι πριν από μερικές ημέρες, το ενδεχόμενο της πτώσης της κυβέρνησης συνοδευότανε από δύο κινδύνους. Από τη μία μεριά είχαμε το ενδεχόμενο της άμεσης και άτακτης χρεοκοπίας, το οποίο και παραμένει ως ένα από τα πιο τρομαχτικά σενάρια για τη χώρα. (Αν και οι συμπολίτες μας φαίνεται ότι ακόμη δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις συνέπειες μιας τόσο καταστροφικής εξέλιξης.) Από την άλλη, την πιθανότητα αντικατάστασης μιας ανίκανης κυβέρνησης από τον επικίνδυνο καιροσκοπισμό του κ. Σαμαρά. (Το λεγόμενο «μείγμα πολιτικής» που πρότεινε τότε – σήμερα δεν γνωρίζουμε πια τίποτα - ήταν ουσιαστικά ένα «μείγμα» πολιτικού συντηρητισμού και δημοσιονομικού σοσιαλισμού, διανθισμένου με έντονες δόσεις θρησκοληψίας, μισαλλοδοξίας και εθνικισμού.)

Η πολιτική συζήτηση όμως δεν μπορεί να παραμείνει εγκλωβισμένη για πάντα σε φοβικά διλλήματα. Κι έτσι φτάσαμε στη σημερινή ημέρα, με μια νέα κυβέρνηση και νέες συγκλίσεις.
Ας μην αρχίσουμε όμως ακόμη τους πανηγυρισμούς. Αν και μάλλον αναπόφευκτη στην παρούσα φάση, η συμμετοχή του ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση κάθε άλλο παρά ενθαρρυντική είναι και, πολύ φοβάμαι ότι, νομιμοποιεί πολιτικά την ακροδεξιά και τις επιδιώξεις της. Όταν δε η πραγματική αξιωματική αντιπολίτευση είναι πλέον η ακροαριστερά, ο κίνδυνος της κλιμάκωσης των εντάσεων και της εκτροπής παραμένει απειλητικός. (Κι αυτή είναι ίσως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της νέας κυβέρνησης.)

Δεν θα πρέπει να περιμένουμε θαύματα από το νέο πρωθυπουργό, ούτε τεράστια άλματα προς τα μπροστά από το πολιτικό δυναμικό που τον πλαισιώνει. Ας ελπίσουμε όμως ότι θα καταφέρει τουλάχιστο να επιστρέψει την πολιτική συζήτηση σε πορεία ομαλότητας και να αντικρούσει την τάση της άτακτης αντίδρασης σε κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης κι εξορθολογισμού. Σε αυτή τη συγκυρία, δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη κατάντια για μια δημοκρατία από το να στερεύουν οι επιλογές.