Το κυνικό χιούμορ του Αχμαντινεζάντ

Ένα φαινόμενο που δεν κατάφερα ποτέ να συμφιλιωθώ μαζί του αισθητικά είναι η χρήση του χιούμορ στις χαμηλού μπάτζετ ταινίες τρόμου της δεκαετίας του 1980. Η χαοτική διασπορά αίματος σε ολόκληρη την οθόνη στο ρυθμό της ντίσκο μουσικής, οι κακόγουστες φάρσες που καταλήγουν σε αποκεφαλισμούς με μηχανοκίνητα πριόνια και σκουριασμένα οδοντιατρικά εργαλεία, το ειρωνικό μειδίαμα στο πρόσωπο του μανιακού δολοφόνου. Αυτή τη συνύπαρξη της διαστροφικής βίας με μια χολιγουντιανού ύφους ελαφρότητα, δεν κατάφερα ποτέ να την κατανοήσω. Αποπροσανατόλιζε τις κινηματογραφικές μου προσδοκίες και προκαλούσε πάντα περισσότερο την αποστροφή μου παρά τρόμο. Κι αν δεν έγινα ποτέ φαν αυτού του είδους, δεν ήταν τόσο από το φόβο της σάλτας τομάτας, όσο από ένα ένστικτο αυτοπροστασίας απέναντι στην πολύ κακή αισθητική.


Το ίδιο κυνικό χιούμορ φαίνεται να χαρακτηρίζει και τη διπλωματία της κυβέρνησης του Ιράν. Επειδή όμως δύσκολα μπορώ να φανταστώ Ιρανούς διπλωμάτες να αναζητούν στρατηγικές λύσεις στα αρχεία της Δυτικής ποπ κουλτούρας, μου μένει μία μόνο υπόθεση. Ότι δηλαδή οι σκηνοθετικές επιλογές των ταινιών τρόμου υπήρξαν περισσότερο ρεαλιστικές από ότι θα περίμενε κανείς. Το ειρωνικό μειδίαμα στο πρόσωπο του μανιακού δολοφόνου δεν είναι απλά μια κακόγουστη επιλογή του στούντιο: καταγράφει όντως μια πραγματικότητα τρομαχτικότερη από ότι θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ.
Ο πρόεδρος του Ιράν, Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ, ζήτησε την περασμένη εβδομάδα την επέμβαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ώστε «η Βρετανία να σταματήσει τη χρήση βίας και να ακούσει τα αιτήματα των διαδηλωτών». Ταυτόχρονα, Ιρανοί φοιτητές – προφανώς όχι αυτοί που σαπίζουν στις φυλακές – οργανώσανε πορεία διαμαρτυρίας μπροστά από τη Βρετανική πρεσβεία στην Τεχεράνη «σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους καταπιεσμένους Βρετανούς και κατά της τρομοκρατίας της αστυνομίας».

Στις 6 Αυγούστου, ο Mark Duggan πέφτει νεκρός από πυρά αστυνομικών κατά τη διάρκεια συμπλοκής της αστυνομίας με μέλη της συμμορίας ‘Star Gang’ – στα πλαίσια προγραμματισμένης επιχείρησης με στόχο την εξάρθρωση κυκλώματος εμπορίας όπλων και κρακ κοκαΐνης. Σύμφωνα πάντα με την αστυνομία. (Το αν αυτή είναι η αλήθεια, θα φανεί από τις έρευνες που έχουν ήδη ξεκινήσει από τις Βρετανικές αρχές.) Το κύμα καταστροφής και λεηλασίας που ξεκίνησε με αφορμή αυτό το περιστατικό δεν θα μπορούσε κανείς να το προβλέψει. Και θα περάσει σίγουρα πολύς καιρός, καθώς και χιλιάδες σελίδες αναλύσεων και συζητήσεων, για να καταλήξουμε – αν ποτέ τα καταφέρουμε – στα πραγματικά αίτια που οδήγησαν σε αυτή την εκτροπή.
Δεν χρειαζόμαστε όμως υποδείξεις από τον Αχμαντινεζάντ. Θα ήταν σαν να ζητούσαμε συμβουλές αντισύλληψης από τον Πάπα. Πέρα από τους διπλωματικούς θεατρινισμούς τους, ο Αχμαντινεζάντ και η κυβέρνησή του, όχι μόνο αδυνατούν να κατανοήσουν τους μηχανισμούς της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αλλά έχουν αποδείξει επανειλημμένως ότι αδιαφορούν πλήρως και για κάθε αίσθηση Δικαίου.

Πριν από μόλις δύο χρόνια, ο Αχμαντινεζάντ δεν δίστασε να καταφύγει σε εκτεταμένη νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος για να διατηρηθεί στην εξουσία με τις ευλογίες του θρησκευτικού κατεστημένου. Κι οι διαδηλωτές που τόλμησαν να αψηφήσουν τη μανία του καθεστώτος οδηγήθηκαν στα χέρια των σατανικών δεσμοφυλάκων των φυλακών της Τεχεράνης. Αφού τους βγάζανε τα νύχια και τους υποχρεώνανε να γλύφουν βρώμικες τουαλέτες, τους ξυλοκοπούσαν ανελέητα – σε πολλές περιπτώσεις μέχρι θανάτου. Οι νεκροί εκείνη την περίοδο ξεπέρασαν τους 150.
Η ελευθερία της έκφρασης είναι έννοια παντελώς άγνωστη στο καθεστώς. Συγγραφείς και δημοσιογράφοι που τολμούν να αμφισβητήσουν την απόλυτη εξουσία του οδηγούνται σε κρατητήρια ή εξαφανίζονται. Βασανισμοί, λιθοβολισμοί, εκτελέσεις, μαστιγώματα και ακρωτηριασμοί αποτελούν τον κεντρικό πυρήνα της αίσθησης του καθεστώτος περί δικαιοσύνης. Θρησκευτικές ελευθερίες δεν υπάρχουν και τα ανθρώπινα δικαιώματα θεωρούνται ανάξια της προσοχής του καθεστώτος. (Το 1984, ο εκπρόσωπος του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη χαρακτήρισε τα ανθρώπινα δικαιώματα ως απλά μια «κοσμική ερμηνεία τις Ιουδαιο-Χριστιανικής παράδοσης».) Η αξία της ζωής της γυναίκας έχει οριστεί, για όλα τα οικονομικά και ασφαλιστικά ζητήματα, ως η μισή αυτής του άνδρα. Στα δικαστήρια, η μαρτυρία ενός άνδρα είναι ισοδύναμη με αυτή δύο γυναικών. Όλες οι ενήλικες γυναίκες είναι υποχρεωμένες από το νόμο να καλύπτουν πλήρως τα μαλλιά και το σώμα τους. Η ομοφυλοφιλία κι η μοιχεία θεωρούνται αδικήματα που οδηγούν στην ισόβια κάθειρξη ή και το θάνατο. Χρειάζεται να συνεχίσω; Θα μπορούσα για πολύ ακόμη.

Στις ΗΠΑ το ζήτημα του Ιράν, ανάμεσα στον προεκλογικό απομονωτισμό των Ρεπουμπλικάνων και τον δήθεν πασιφισμό των Δημοκρατικών, αντιμετωπίζεται με την τακτική της άβολης αναμονής. Στην Ευρώπη, έχουμε τόσο απορροφηθεί από την οικονομική κρίση που ούτε καν δίνουμε σημασία πια σε οτιδήποτε δεν μετριέται σε δημοσιονομικά μεγέθη. Κι είναι αυτό το κενό στη στάση μας απέναντι στο Ιράν που έχει τοποθετήσει το ειρωνικό χαμόγελο στο πρόσωπο του Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ.
Όσο παραμένουμε σιωπηλά αμήχανοι απέναντι στα εγκλήματα της κυβέρνησής του, τόσο το χαμόγελο αυτό θα μετατρέπεται σε σατανικό γέλιο και μεθοριακό θράσος. Αν του πάρουμε όμως το πριόνι από τα χέρια, θα του μείνει μονάχα το χαμόγελο.