Το μυστήριο των δημοσίων υπαλλήλων

Ο ακριβής αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων παραμένει ένα από τα άλυτα μυστήρια του ελληνικού δημοσίου. Μια από τις άμυνες που έχει εξελίξει η παρασιτική φύση του ελληνικού κράτους είναι και η αντίσταση στην πραγματικότητα των μετρήσιμων μεγεθών.

Αν και με ευκολία μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο αριθμός αυτός είναι υπέρμετρα μεγάλος, δεν έχουμε δυστυχώς στη διάθεσή μας καμία εκτίμηση για το πραγματικό του μέγεθος. Πιθανότατα τα μεγέθη που χάνονται στη μαύρη τρύπα της δημοσιονομικής άγνοιας ξεπερνούν αυτά της συνειδητής παραποίησης.
Η διάχυση της διαφθοράς και της ανευθυνότητας μέσω της επέκτασης του δημόσιου τομέα αποτέλεσε πρακτική αρκετών δεκαετιών για τα κόμματα όλου σχεδόν του πολιτικού φάσματος. (Κανείς φαντάζομαι δεν έχει την ψευδαίσθηση – ελπίζω – ότι ο λόγος ύπαρξης όλων αυτών των δημόσιων οργανισμών είναι, ή υπήρξε ποτέ, η εξυπηρέτηση του πολίτη.)
Όσο το όνειρο κάθε αγανακτισμένου πολίτη περιοριζότανε σε μια θέση στο δημόσιο, ήταν πολύ εύκολο να βρεθεί ο καλοθελητής πολιτευτής που θα απένειμε την απαραίτητη κοινωνική δικαιοσύνη. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία οργανισμών και θέσεων εργασίας χωρίς πραγματικό αντικείμενο, και μόνο στόχο την εξυπηρέτηση εκλογικής πελατείας ή και την πλασματική μείωση της ανεργίας. Αποτέλεσμα φυσιολογικό, μιας και ο πολιτικός που αποφάσιζε ή δρομολογούσε την πρόσληψη είχε τη δυνατότητα να απολαύσει άμεσα τα πολιτικά οφέλη της απόφασης αυτής, χωρίς όμως ποτέ να χρειαστεί να αναλάβει και το αντίστοιχο κόστος. Αν και η κυρίαρχη ρητορική στρεφότανε γύρω από την υπεράσπιση ενός ανύπαρκτου κοινωνικού κράτους, στην πράξη, κράτος πρόνοιας σήμαινε απλώς την επέκταση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων. Για μια μεγάλη μερίδα των συμπολιτών μας, η μόνη χειροπιαστή πραγμάτωση της δημοκρατίας και της ισότητας ήταν, για πολλές δεκαετίες, ο διορισμός στο δημόσιο.

Προτού λοιπόν αναζητήσουμε τις ευθύνες της σημερινής κρίσης στο μεγάλο κεφάλαιο, τα ξένα κέντρα αποφάσεων και τις όποιες φανταστικές συνομωσίες, καλό θα ήτανε να έχουμε μια κάποια αίσθηση της πραγματικότητας που μόνοι μας εμείς επιτρέψαμε να επιβιώσει. Το 2000, με πάντα άγνωστο τον πραγματικό αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων, οι δαπάνες του κράτους σε μισθούς και συντάξεις ξεπερνούσαν τα 12.4 δισεκατομμύρια ευρώ. Κι αν αυτό το ποσό σας φαίνεται διαχειρίσιμο, δέκα μόλις χρόνια μετά, το 2010, οι αντίστοιχες δαπάνες ξεπερνούν τα 26.2 δισεκατομμύρια ευρώ. (Υπήρξε άραγε και αντίστοιχος διπλασιασμός των αναγκών των πολιτών;) Την ίδια χρονιά, για να έχουμε και μια εικόνα της τάξης των μεγεθών, το σύνολο των άμεσων φόρων που εισέπραξε το ελληνικό δημόσιο ήταν περίπου 23.7 δισ. ευρώ – σε σύνολο φορολογικών εισπράξεων που δεν ξεπερνούν τα 54.3 δισ. Αυτό σημαίνει προφανώς ότι περισσότερο από 50% των φόρων που εισπράττονται καταλήγουν σε μισθούς και συντάξεις δημοσίων υπαλλήλων! Οι άμεσοι φόροι δε, που εισπράττει το ελληνικό κράτος από τους πολίτες του, δεν επαρκούν καν για την κάλυψη αυτής της δαπάνης!! Καμία διεθνής συνωμοσία, κανένα κέντρο αποφάσεων, κανείς κακός τραπεζίτης δεν μας επέβαλε αυτή την ανευθυνότητα.

Είναι δύσκολο να ισχυριστεί κανείς ότι μπορεί να υπάρξει λύση του δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας, χωρίς τη δραστική μείωση των δαπανών του ελληνικού κράτους. Οπότε μάλλον και η μείωση του κόστους των δημοσίων υπαλλήλων φαίνεται αναπόφευκτη. Όποιο κράτος κι αν προτιμάμε (είτε ένα μεγάλο κράτος πρόνοιας, είτε ένα μικρό ρυθμιστή νυχτοφύλακα), η δημόσια διοίκηση οφείλει να είναι ανταποδοτική και αποτελεσματική. Το σπάταλο κομματικό δημόσιο δεν είναι ούτε σοσιαλδημοκρατικό, ούτε φιλελεύθερο.
ΠΑΣΟΚ, Δημοκρατική Αριστερά και Δημοκρατική Συμμαχία φαίνεται πλέον να είναι έτοιμοι να συζητήσουν ανοιχτά λύσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Ελάχιστες ωστόσο είναι ακόμη οι φωνές που ξεφεύγουν από το επίπεδο των τετριμμένων και ανώδυνων διαπιστώσεων. Κι η αλήθεια είναι βέβαια ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Από την μια μεριά, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η επιλογή της μαζικής απόλυσης είναι απίστευτα οδυνηρή, ίσως και άδικη, για τους χιλιάδες εργαζόμενους που θα βρεθούν χωρίς δουλειά σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία. Από την άλλη μεριά όμως, πόσο δίκαιη είναι κι η αβάσταχτη φορολογία που καλούνται να πληρώσουν οι υπόλοιποι πολίτες για να συντηρήσουν μια στρατιά δημοσίων υπαλλήλων που αποτελεί, σε μεγάλο βαθμό, αποτέλεσμα διαφθοράς και κομματικής συναλλαγής;