Βουκουρέστι, Ρουμανία, Ιανουάριος 2011.
Στην πλατεία Unirii, και παρά τη faux μεγαλοπρέπεια (κατάλοιπο της περιόδου Τσαουσέκου), έχεις την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε μια από τις κεντρικές πλατείες της Αθήνας. Από τα καταστήματα, τις τράπεζες, τα fast-food καφενεία, μέχρι το κυκλοφοριακό χάος και το γκρίζο της εγκατάλειψης στις προσόψεις των πολυκατοικιών, θα δυσκολευτείς πολύ να εντοπίσεις τις διαφορές. Υπάρχει όμως και κάτι που όντως διαφέρει έντονα. Στην άκρη της πλατείας, οι πιάτσες των ταξί είναι αρκετά πιο ασύμμετρες σε σύγκριση με τις πολύ αυστηρά τακτοποιημένες σειρές των ελληνικών πόλεων. (Τα ταξί είναι ο μόνος ίσως επαγγελματικός κλάδος που σέβεται τη «σειρά» στη χώρα μας.) Στο Βουκουρέστι, η διεκδίκηση του επόμενου επιβάτη είναι παιχνίδι χώρου και οι οδηγοί των ταξί αγωνίζονται μεταξύ τους για να τοποθετήσουν τα οχήματά τους στην πιο πλεονεκτική θέση: όσο πιο κοντά γίνεται στο πεζοδρόμιο και, κατά προτίμηση, δίπλα σε κάποια διασταύρωση. Κι αυτό γιατί οι πελάτες τους δεν είναι υποχρεωμένοι να επιλέξουν το πρώτο όχημα στη σειρά. Έχουν το, για τη χώρα μας απίστευτα παράξενο, δικαίωμα της επιλογής.
Κάθε ταξί στη Ρουμανία είναι υποχρεωμένο να αναγράφει στην πόρτα του συνοδηγού το πλήρες τιμολόγιό του: με μεγάλα γράμματα την ημερήσια τιμή ανά χιλιόμετρο, και με μικρότερα τη σημαία έναρξης διαδρομής, την τιμή αναμονής ανά λεπτό, καθώς και την νυχτερινή τιμή ανά χιλιόμετρο. Η τιμή δε ανά χιλιόμετρο είναι τόσο εμφανής, ώστε μπορεί κανείς εύκολα να τη διαβάσει από τουλάχιστο 10 μέτρα μακριά. Ούτε διόδια, ούτε επιπλέον χρέωση για τις βαλίτσες, για ξενοδοχεία, σταθμούς, τίποτα. Το συνολικό ποσό καθορίζεται κυρίως από την τιμή ανά χιλιόμετρο. Τα υπόλοιπα ποσά είναι αμελητέα και λίγο-πολύ τα ίδια σε όλα τα ταξί. Κάθε πελάτης, πλησιάζει την πιάτσα, ελέγχει τις τιμές και την ποιότητα του αντίστοιχου οχήματος, και μπαίνει ανενόχλητος στο ταξί της επιλογής του. Τόσο απλά. Το αόρατο χέρι της αγοράς των ταξί δεν είναι δεμένο πίσω από την πλάτη του κρατικού ελέγχου. Είτε λόγω των αντικομουνιστικών ενστίκτων που υπάρχουν ως κατάλοιπα ενός βίαιου και θλιβερού παρελθόντος, είτε απλά γιατί δεν έχουν προσαρμοστεί ακόμη στον Ευρωπαϊκό τρόπο της συντεχνιακής οργάνωσης, η αγορά των ταξί στη Ρουμανία είναι ελεύθερη αγορά. Μεγάλες εταιρίες, συνεταιρισμοί, μικροϊδιοκτήτες, αυτόνομοι επιχειρηματίες/οδηγοί, όλοι έχουν την παρουσία τους στην αγορά των αστικών μεταφορών. Κι αν και αυτό δεν σημαίνει μάλλον υψηλού επιπέδου μεταφορές για όλους, σίγουρα σημαίνει ποικιλία και πλούτο επιλογής.
Τις ερχόμενες εβδομάδες, η κυβέρνηση θα καταθέσει προς διαβούλευση το νομοσχέδιο για την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων και στη χώρα μας. Μετά από πολλές δεκαετίες σοβιετικής οργάνωσης, θα κληθούμε να λειτουργήσουμε σε περιβάλλον ελεύθερης αγοράς. Πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ότι ελεύθερη αγορά δεν οδηγεί αυτόματα στο οικονομικό θαύμα. Είμαστε εμείς, η αγορά, που θα καθορίσουμε, με τις αντιδράσεις μας, το επιχειρηματικό περιβάλλον γύρω μας. Στην καλύτερη περίπτωση σημαίνει ανάπτυξη, αύξηση της κινητικότητας και ποικιλία. Στη χειρότερη, διατήρηση του σημερινού καθεστώτος με τη δημιουργία κρυφών καρτέλ και ολιγοπωλίων. Ακόμη όμως και σε αυτό το δεύτερο – το χειρότερο – σενάριο, η απελευθέρωση στερεί από τις συντεχνίες το πιο σημαντικό τους εργαλείο. Αυτό της κρατικής παρέμβασης. Είναι φυσικό λοιπόν οι διάφορες συντεχνίες και τα παράνομα ή νόμιμα καρτέλ να αντιστέκονται σε μια τέτοια προοπτική: είναι σαφώς ευκολότερο να ελέγξεις μια μικρή ομάδα γραφειοκρατών και πολιτικών, παρά ολόκληρη την αγορά. Είναι σαφώς ευκολότερο να επιβάλεις αυξήσεις στα τιμολόγιά σου με υπουργική απόφαση σε μια κλειστή και απόλυτα ελεγχόμενη αγορά, παρά όταν έχεις να αντιμετωπίσεις τις πιέσεις του ανταγωνισμού.
Κάθε χρόνο, το Heritage Foundation δημοσιεύει το Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας για 183 χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο. Και τούτη τη χρονιά, όπως όλη την τελευταία δεκαετία, η αξιολόγηση της χώρας μας είναι αποκαρδιωτική. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 88η θέση, με μόνο το Λίβανο (89 η θέση) και τον Άγιο Δομίνικο (90η θέση) να μας χωρίζουν από τις «οικονομικά ανελεύθερες» χώρες όπως η Ζάμπια (91), το Αζερμπαϊτζάν (92) και το Μαρόκο (93). Αξίζει μάλλον να παρατηρήσουμε κι ότι οι χώρες-πρότυπα της εγχώριας σοσιαλδημοκρατίας, Σουηδία και Δανία, κατατάσσονται στις «οικονομικά ελεύθερες» χώρες καταλαμβάνοντας τις θέσεις 22 και 8 αντίστοιχα.
Είναι λοιπόν μακρύς κι ανοδικός ο δρόμος της κυβέρνησης, αν όντως έχει στόχο μια σοσιαλδημοκρατία που σέβεται την οικονομική ελευθερία κι επιδιώκει την ανάπτυξη της ελεύθερης αγοράς. Η απορύθμιση και το άνοιγμα της αγοράς φαίνεται να ανήκουν όντως στις επιλογές του κυβερνητικού επιτελείου. Το εύρος και το βάθος του νομοσχεδίου για την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων θα μας δείξει αν ο πρωθυπουργός έχει και την ικανότητα να εξασφαλίσει και την υποστήριξη του πιο συντηρητικού τμήματος της κυβέρνησής του.
Στην πλατεία Unirii, και παρά τη faux μεγαλοπρέπεια (κατάλοιπο της περιόδου Τσαουσέκου), έχεις την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε μια από τις κεντρικές πλατείες της Αθήνας. Από τα καταστήματα, τις τράπεζες, τα fast-food καφενεία, μέχρι το κυκλοφοριακό χάος και το γκρίζο της εγκατάλειψης στις προσόψεις των πολυκατοικιών, θα δυσκολευτείς πολύ να εντοπίσεις τις διαφορές. Υπάρχει όμως και κάτι που όντως διαφέρει έντονα. Στην άκρη της πλατείας, οι πιάτσες των ταξί είναι αρκετά πιο ασύμμετρες σε σύγκριση με τις πολύ αυστηρά τακτοποιημένες σειρές των ελληνικών πόλεων. (Τα ταξί είναι ο μόνος ίσως επαγγελματικός κλάδος που σέβεται τη «σειρά» στη χώρα μας.) Στο Βουκουρέστι, η διεκδίκηση του επόμενου επιβάτη είναι παιχνίδι χώρου και οι οδηγοί των ταξί αγωνίζονται μεταξύ τους για να τοποθετήσουν τα οχήματά τους στην πιο πλεονεκτική θέση: όσο πιο κοντά γίνεται στο πεζοδρόμιο και, κατά προτίμηση, δίπλα σε κάποια διασταύρωση. Κι αυτό γιατί οι πελάτες τους δεν είναι υποχρεωμένοι να επιλέξουν το πρώτο όχημα στη σειρά. Έχουν το, για τη χώρα μας απίστευτα παράξενο, δικαίωμα της επιλογής.
Κάθε ταξί στη Ρουμανία είναι υποχρεωμένο να αναγράφει στην πόρτα του συνοδηγού το πλήρες τιμολόγιό του: με μεγάλα γράμματα την ημερήσια τιμή ανά χιλιόμετρο, και με μικρότερα τη σημαία έναρξης διαδρομής, την τιμή αναμονής ανά λεπτό, καθώς και την νυχτερινή τιμή ανά χιλιόμετρο. Η τιμή δε ανά χιλιόμετρο είναι τόσο εμφανής, ώστε μπορεί κανείς εύκολα να τη διαβάσει από τουλάχιστο 10 μέτρα μακριά. Ούτε διόδια, ούτε επιπλέον χρέωση για τις βαλίτσες, για ξενοδοχεία, σταθμούς, τίποτα. Το συνολικό ποσό καθορίζεται κυρίως από την τιμή ανά χιλιόμετρο. Τα υπόλοιπα ποσά είναι αμελητέα και λίγο-πολύ τα ίδια σε όλα τα ταξί. Κάθε πελάτης, πλησιάζει την πιάτσα, ελέγχει τις τιμές και την ποιότητα του αντίστοιχου οχήματος, και μπαίνει ανενόχλητος στο ταξί της επιλογής του. Τόσο απλά. Το αόρατο χέρι της αγοράς των ταξί δεν είναι δεμένο πίσω από την πλάτη του κρατικού ελέγχου. Είτε λόγω των αντικομουνιστικών ενστίκτων που υπάρχουν ως κατάλοιπα ενός βίαιου και θλιβερού παρελθόντος, είτε απλά γιατί δεν έχουν προσαρμοστεί ακόμη στον Ευρωπαϊκό τρόπο της συντεχνιακής οργάνωσης, η αγορά των ταξί στη Ρουμανία είναι ελεύθερη αγορά. Μεγάλες εταιρίες, συνεταιρισμοί, μικροϊδιοκτήτες, αυτόνομοι επιχειρηματίες/οδηγοί, όλοι έχουν την παρουσία τους στην αγορά των αστικών μεταφορών. Κι αν και αυτό δεν σημαίνει μάλλον υψηλού επιπέδου μεταφορές για όλους, σίγουρα σημαίνει ποικιλία και πλούτο επιλογής.
Τις ερχόμενες εβδομάδες, η κυβέρνηση θα καταθέσει προς διαβούλευση το νομοσχέδιο για την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων και στη χώρα μας. Μετά από πολλές δεκαετίες σοβιετικής οργάνωσης, θα κληθούμε να λειτουργήσουμε σε περιβάλλον ελεύθερης αγοράς. Πρέπει όμως να μην ξεχνάμε ότι ελεύθερη αγορά δεν οδηγεί αυτόματα στο οικονομικό θαύμα. Είμαστε εμείς, η αγορά, που θα καθορίσουμε, με τις αντιδράσεις μας, το επιχειρηματικό περιβάλλον γύρω μας. Στην καλύτερη περίπτωση σημαίνει ανάπτυξη, αύξηση της κινητικότητας και ποικιλία. Στη χειρότερη, διατήρηση του σημερινού καθεστώτος με τη δημιουργία κρυφών καρτέλ και ολιγοπωλίων. Ακόμη όμως και σε αυτό το δεύτερο – το χειρότερο – σενάριο, η απελευθέρωση στερεί από τις συντεχνίες το πιο σημαντικό τους εργαλείο. Αυτό της κρατικής παρέμβασης. Είναι φυσικό λοιπόν οι διάφορες συντεχνίες και τα παράνομα ή νόμιμα καρτέλ να αντιστέκονται σε μια τέτοια προοπτική: είναι σαφώς ευκολότερο να ελέγξεις μια μικρή ομάδα γραφειοκρατών και πολιτικών, παρά ολόκληρη την αγορά. Είναι σαφώς ευκολότερο να επιβάλεις αυξήσεις στα τιμολόγιά σου με υπουργική απόφαση σε μια κλειστή και απόλυτα ελεγχόμενη αγορά, παρά όταν έχεις να αντιμετωπίσεις τις πιέσεις του ανταγωνισμού.
Κάθε χρόνο, το Heritage Foundation δημοσιεύει το Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας για 183 χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο. Και τούτη τη χρονιά, όπως όλη την τελευταία δεκαετία, η αξιολόγηση της χώρας μας είναι αποκαρδιωτική. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 88η θέση, με μόνο το Λίβανο (89 η θέση) και τον Άγιο Δομίνικο (90η θέση) να μας χωρίζουν από τις «οικονομικά ανελεύθερες» χώρες όπως η Ζάμπια (91), το Αζερμπαϊτζάν (92) και το Μαρόκο (93). Αξίζει μάλλον να παρατηρήσουμε κι ότι οι χώρες-πρότυπα της εγχώριας σοσιαλδημοκρατίας, Σουηδία και Δανία, κατατάσσονται στις «οικονομικά ελεύθερες» χώρες καταλαμβάνοντας τις θέσεις 22 και 8 αντίστοιχα.
Είναι λοιπόν μακρύς κι ανοδικός ο δρόμος της κυβέρνησης, αν όντως έχει στόχο μια σοσιαλδημοκρατία που σέβεται την οικονομική ελευθερία κι επιδιώκει την ανάπτυξη της ελεύθερης αγοράς. Η απορύθμιση και το άνοιγμα της αγοράς φαίνεται να ανήκουν όντως στις επιλογές του κυβερνητικού επιτελείου. Το εύρος και το βάθος του νομοσχεδίου για την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων θα μας δείξει αν ο πρωθυπουργός έχει και την ικανότητα να εξασφαλίσει και την υποστήριξη του πιο συντηρητικού τμήματος της κυβέρνησής του.
0 Σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου